روانشناسي نوين

پرخاشگري كودكان، علت پرخاشگري كودكان زير ۳ سال، علت پرخاشگري كودكان ۵ ساله، علت پرخاشگري كودكان ۴ ساله، پرخاشگري در كودكان ۷ ساله، علت پرخاشگري كودكان ۱۰ ساله و سؤالات ديگر والدين در اين مقاله توضيح داده شده است. پرخاشگري رفتاري خصومت‌آميز و غيردوستانه است كه در طي آن فرد تمايل دارد به ديگران صدمه و يا آسيب برساند. معمولاً كودكان خيلي سريع نااميد و مأيوس مي‌شوند و پرخاشگري را مطابق با سنشان به شيوه‌هاي متفاوتي نشان مي‌دهند. در اينجا دو شيوهٔ پرخاشگري مطرح شده است:

پرخاشگر ابزاري، كه شئ محور است.
پرخاشگري خصومت آميز يا ارتباطي، كه شخص محور است.

علائم پرخاشگري كودكان
اگر نشانه هاي زير به مرور در فرزندتان ديده مي شود، حتما بايد از مشاور كمك بگيريد:

اغلب عصباني است.
بسيار تحريك پذير يا تكانشي است و در تمركز كردن مشكل دارد.
به راحتي نااميد مي‌شود.
به كودكان يا بزرگسالان ديگر حمله فيزيكي مي‌كند.
غالباً مجادله گر يا عبوس است.
در مدرسه عملكرد ضعيفي دارد يا نمي تواند در كلاس درس يا ساير فعاليت‌هاي سازماندهي شده شركت كند.
در شركت در موقعيت هاي اجتماعي و دوست يابي مشكل دارد.
مدام با اعضاي خانواده دعوا مي كند و اختيارات والدين را نمي پذيرد.
اغلب مسئوليت رفتار نادرست خود را انكار مي كند و ديگران را مقصر مي داند.
علت پرخاشگري كودكان زير ۳ سال
در اين دوره سني، كودكان نسبت به هر شيء كه در اطرافشان وجود دارد، احساس مالكيت مي‌كنند و فكر مي‌كنند تمام لوازم اطرافشان متعلق به آن‌هاست. پرخاشگري در اين دوره سني شيء محور يا ابزاري است و غالباً به‌خاطر به‌دست‌آوردن چيزي رخ مي‌دهد. براي درك بهتر شيوه هاي ابزار پرخاشگري كودكان (از تولد تا سه سالگي) به مثال هاي زير توجه كنيد:

كودكي را مي‌زند تا بيسكويت او را بگيرد.
كودكي را به زمين هل مي‌دهد تا با قطارش بازي كند.
عروسك كودك ديگر را به‌زور مي‌گيرد.
دوستش را هل مي‌دهد تا بتواند كنار پنجره ماشين بنشيند.
علت پرخاشگري كودكان ۴ ساله
تروما، شرايط خانواده و برخي از سبك‌هاي فرزندپروري (مانند تنبيه شديد و متناقض) احتمال پرخاشگري كودك ۴ ساله را افزايش مي‌دهد و باعث اختلال در زندگي او مي‌شود. مسائل كنترل خشم كودكان اغلب به اين دليل اتفاق مي‌افتد كه نمي‌دانند چگونه با نااميدي يا ساير احساسات ناراحت‌كننده خود كنار بيايند، آن‌ها هنوز مهارت‌هايي را براي حل مشكلات بدون ناراحتي ياد نگرفته‌اند؛ بنابراين ممكن است پرخاشگر شوند.

علت پرخاشگري كودكان ۵ ساله
در اين سن، كودكان مهارت‌هاي شناختي و كلامي را كسب مي‌كنند. معمولاً كودكان مهارت‌هاي جديد را كه آموخته‌اند در رفتارهاي پرخاشگرانه نيز به كار مي‌گيرند. آن‌ها پيامدها و نتايج رفتار پرخاشگرانه را مي‌فهمند، بنابراين اگر رفتار پرخاشگرانه به طور مثبت تقويت شود، آن رفتار مي‌تواند دائماً تكرار شده يا شدت پيدا كند و يا آنكه آن رفتار هم تكرار شود و هم شدت يابد.

در اين دوره سني، پرخاشگري ابزاري هنوز وجود دارد و علاوه‌برآن پرخاشگري شخص محور نيز مي‌شود.
پرخاشگري بيشتر خصومت‌آميز يا ارتباطي است و هدف آن صدمه‌زدن به فردي ديگر براي كسب تسلط و گرفتن انتقام است.
براي درك بهتر شيوه هاي ابزار پرخاشگري كودكان سه تا پنج ساله به مثال هاي زير توجه كنيد:

كودكي، كودك ديگر را با مشت و لگد مي‌زند به‌خاطر آنكه، آنچه را كه از او مي‌خواسته انجام نداده است (مسلط‌شدن).
گوشي هدفون خواهر يا برادرش را خراب مي‌كند، چون آن‌ها اجازه نداده‌اند تا سي دي مورد دلخواهش را تماشا كند (انتقام‌جويي).
كودك شروع به بدگويي در مورد كودكي مي‌كند كه از او مي‌ترسد، يا وقتي با او مواجهه مي‌شود احساس تهديد مي‌كند.

پرخاشگري كودكان
رفتار با كودك پرخاشگر ۶ ساله
طبيعي است كه كودكان خردسال گاهي اوقات ضداجتماعي، سركش، و حتي به‌صورت كلامي پرخاشگر باشند و براي كودكان عصبي تا سن حدود شش‌سالگي نيز گاهي طبيعي است كه از نظر فيزيكي پرخاشگر باشند.

پرخاشگري در كودكان ۷ ساله
از مهم‌ترين عوامل پرخاشگري در كودكان مي‌توان به بيش‌فعالي اشاره كرد. تكانشگري و تصميم‌گيري ضعيف مي‌تواند منجر به رفتاري شود كه به‌عنوان پرخاشگري تعبير مي‌شود. اين كودكان معمولاً عواقب اعمال خود را در نظر نمي‌گيرند و ممكن است خود و ديگران را به خطر بي اندازند. يكي از نشانه‌هاي ديگر پرخاشگري نيز مي‌تواند تروما باشد.

مواقعي وجود دارد كه پرخاشگري در كودكان يا نوجوانان توسط عوامل استرس‌زا در موقعيت تحريك مي‌شود و نشان دهنده بيماري عاطفي است. اما درك اين نكته مهم است كه اين نسبتاً نادر است و وقتي پرخاشگري به طور مكرر شروع به رخ‌دادن مي‌كند، مي‌تواند يك مشكل عاطفي در حال ظهور باشد.

منبع:كانون مشاوران ايران-پرخاشگري كودكان در سنين مختلف