روانشناسي نوين

مفهوم لجاجت
واژه ي لجاجت به مفهوم تكرار عمل و استمرار آن در صورتي است كه مطابق ميل و خواسته ي فرد نباشد، مثلا مردي دوست ندارد وقتي وارد منزل مي شود همسر خود را با لباس و سر و وضع ژوليده ببيند، اما خانم پيوسته سر و وضع نامرتبي دارد و به خواسته ي شوهر توجهي نمي كند، يا خانمي دوست ندارد وقتي شوهر از بيرون وارد خانه مي شود سريع به سراغ روزنامه خواندن يا تماشاي تلويزيون برود بلكه مي خواهد شوهرش دقايقي را به گوش سپردن و توجه كامل به حرف هاي او اختصاص دهد و گوش شنوا و مونسي براي درد دل هاي خانم باشد.

البته لازم به ذكر است كه به اصرار، پافشاري و تكرار خواسته اي كه مورد درخواست، احقاق حقي باشد لجاجت نمي گويند؛ به عنوان نمونه پافشاري بر انجام كار شايسته يا تاكيد بر انجام ندادن عمل ناشايست، لج بازي و لجاجت نيست. لجاجت در واقع اصرار ورزيدن بر كار ناصحيح يا حرف اشتباه و به دور از منطق است كه شخص مبتلا به آن پيوسته با بهانه جويي هاي مختلف در صدد لج بازي بر مي آيد.

علائم و آثار لجاجت
اين صفت ناهنجار در شخصيت برخي از مردها و زن ها ابعاد گسترده اي دارد و به صورت متنوعي در اشخاص مبتلا، بروز و ظهور مي كند.

برخي از علائم و آثار لجاجت عبارتند از:
الف) بدبيني و بي اعتمادي

لج بازي با ديگران در صورت تكرار و تداوم، رفته رفته شخص مبتلا را به سمت اختلال در نيروي شناخت سوق مي دهد و در نهايت موجب بي اعتمادي او به ديگران مي شود.

ب) پرخاشگري

يكي از آثار قطعي و اجتناب ناپذير لجاجت، رفتار خشن و توأم با پرخاشگري است؛ زيرا شخص لجوج نسبت به ديگران احساسات منفي دارد و پيوسته در صدد تلافي و تخليه ي احساسات منفي خود است. از اين رو- به شكل ناخودآگاه – در معرض پرخاشگري و تهاجم لفظي قرار مي گيرد.

پ) كاهش ابهت و احترام

لجاجت با ديگران كم كم شخصيت فرد لجوج را تنزل مي دهد و سست مي كند و در نتيجه ابهت شخص در نگاه اطرافيان كم رنگ مي شود. از ديدگاه قرآن كريم هم، برخورد لجاجت آميز و ايجاد نزاع با ديگران يكي از عوامل كم شدن قدرت و اقتدار انسان معرفي شده است.

«… و لاتنازعوا فتغشلوا و تذهب ريحكم…» (مسير اختلاف و ستيزه جويي را برنگزينيد تا نيروي شما سست شده و از نفوذتان كاسته شود.)

ت) سلب كنترل در گفتار و رفتار

لجاجت رذيله اي است كه وقتي در شخصيت انسان جا پيدا مي كند موجب از بين رفتن كنترل عقلاني و انديشيدن صحيح مي شود. در واقع لجاجت به منزله ي حجاب بزرگ و صخيمي بر انديشه ي آدمي است و اجازه درست فكر كردن را به او نمي دهد. در تعبير زيبا و گوياي امام علي (ع) آمده است: «لا مركب أجمع من اللجاج» (هيچ مركبي سركش تر از لجاجت نيست.)

با دقت در اين جمله ي امام مي توان فهميد كه حين بروز لجاجت، انسان در واقع سوار بر مركب افسار گريخته و بدون مهاري است كه احتمال دارد صاحب خود را به سوي هر نوع مهلكه و آسيبي بكشاند.

ث) بي تدبيري (سوء مديريت)ن

يكي ديگر از علائم آشكار لجاجت، از دست رفتن مديريت و توان اداره ي امور زندگي به شكل صحيح است. در تعبير شيواي امام علي عليه السلام مي خوانيم: ليس لللجوج تدبير» (انسان لج باز تدبير ندارد). راز اصلي از دست رفتن تدبير و مديريت در شخص لجوج، انجام اعمالي است كه برخلاف عقل اوست؛ به تعبير ديگر لجاجت به شخص لجوج اجازه نمي دهد رفتار و گفتار حساب شده و عقلاني داشته باشد. از اين رو فرد با پيروي از هواي نفس و غريزه ي انتقام جويي منفي طوري رفتار مي كند و طوري حرف مي زند كه صرفا برنده ي ميدان باشد و طرف مقابل خود را بيازارد و ناخشنود كند.

منبع:مشاوره ازدواج-لجبازي و لجاجت بين همسران

خشم و عصبانيت ساده به وسيله ي كودك در اويل زندگي اش، وسيله اي براي بيان مخالفت با والدين و ديگران است. گريه، جيغ، به زمين كوبيدن خود، كوبيدن سر به ديوار، جلوگيري از تنفس، عدم توجه به محيط ، دليلي بر اثبات اين ناراحتي مي باشد. در ماه هاي اوليه ي زندگي، منشا اصلي عصبانيت كودك ، ترس از دست دادن مادر است. گاهي دليل اين عصبانيت هاي كودك، بي خوابي است. احتما دارد كه لجاجت و عصبانيت كودك واكنشي كوتاه مدت و اما بسيار شديد او در مقابل كوچكترين سرخوردگي باشد.

احتمال دارد كه علت اين برخورد كودك، به دليل عدم موفقيت كودك در انجام كاري، به علت ممانعت اطرافيان باشد. در اين صورت كودك عصبي شده و از خود خشم و لج بازي بروز مي دهد و گاهي اوقات ممكن است كه كلماتي ركيك و نامفهومي را به زبان بياورد. و يا امكان دارد كه با نشان دادن عكس العمل هايي همانند؛ كوبيدن سر به زمين، جيغ كشيدن، جلوگيري از تنفس، گريه كردن و… خشم و مخالفت خود را بيان كند. گاهي هم امكان دارد كه عصبانيت و لجاجت كودك باعث تشنج در او شود و كودك به اغماء و بي هوشي برود.

در عصبانيت هاي طبيعي، واكنش هاي ذكر شده در بالا؛ تنها چند دقيقه به طول مي انجامد و با خستگي كودك از بين مي روند و نيز كودك از حركات خود پشيمان مي شود و بعد از چند دقيقه گريه كردن، آرام مي شود. اما در عصبانيت شديد و لجاجت، كودك به اين شكل عمل نمي كند و با منطق و استدلال نمي توان كودك را به حالت طبيعي خود بازگرداند ، چون در اين لحظات ارتباط و تماس كودك با محيط اطاف خود تقريبا از بين مي رود و هيچ گونه حس و دركي به محيط ندارد، و كودك نمي تواند به منطق و استدلال مطرح شده پاسخي دهد.

براي درك و فهم لجاجت و بدخلقي كودكان و نيز از بين بردن آن بايدعميقا اختلافات بين انتظارات پدر و مادر و غرائز كودك را شناسايي كرد و براي رفع آن، قدمي مؤثر برداشت.

منبع:كانون مشاوران ايران-لجاجت و كج خلقي كودك