روانشناسي نوين

مهم نيست كه چرا كودك انتظار دارد شما بلافاصله درخواست او را برآورده كنيد. قدم اول شما اين است كه تجربه‌اي را كه مبناي چنين انتظاراتي شده است، تغيير دهيد.

گروهي عمل كنيد. هر كسي كه با كودك سروكار دارد، بايد به عنوان بخشي از حل مشكل عمل كند. اين افراد شامل پرستار كودك و پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها نيز مي‌شود. هيچ چيز مانند اين عبارت آشنا از پدربزرگ كه مي‌گويد «آب‌نبات رو بده بهش بابا!» بدخلقي كودك را ابقاء نمي‌كند. همه بايد با نقشه شما همكاري كنند تا در نهايت، وضعيت موجود تغيير كند. اگر تمام افراد نمي‌توانند همكاري كنند و يا همكاري نمي‌كنند، ارتباط كودك با فرد مزبور بايد براي مدتي محدود شود. بدين ترتيب كودك مي‌فهمد كه والدين، از پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها متفاوتند.

تجربه متفاوت كودك با مشاور كودك
خودتان نزد كودك باشيد. كودكان مي‌توانند به آساني به هديه‌هاي والدين، هنگامي كه از آنها به عنوان جايگزين‌هايي براي حضور فيزيكي (منظور اين است كه خود پدر يا مادر، نزد كودك حضور داشته باشند)، يا توجه و يا جبران حرف‌هاي تند قبل و يا راهي براي او وقت بگذاريد. هميشه، زمان‌هايي، به‌طور غير مشروط، به او محبت و توجه كنيد ـ زماني كه او آن را تقاضا نمي‌كند و يا از شما چيزي نمي‌خواهد. سپس به آن لحظه‌هاي ويژه را نيز اضافه كنيد.

لحظه‌هاي ويژه مي‌تواند خواندن يك قصه قشنگ در هنگام بازي كردن دو نفري و يا اين كه گفتگو در مورد وقايع روز بعد باشد. بگذاريد بداند كه اطرافيانش او را دوست دارند و براي ديگران ارزش دارد.

براي تغيير رفتار كودك برنامه‌ريزي كنيد
اگر مي‌خواهيد كودك رفتارش را تغيير دهد، بايد ابتدا رفتار خودتان را تغيير دهيد.

از پيش فكر كنيد. هنگامي كه جنجال شروع شد هر كجا كه هستيد براي پاسخگويي به خواستن‌هاي كودك آماده باشيد. در درجله اول، از مكان‌هاي عمومي كه در آنها چنان مضطرب مي‌شويد كه نمي‌توانيد با وجود نق‌نق كودك در مقابل خواسته‌هاي كودك مقاومت كنيد، بپرهيزيد. كودك بايد بداند كه شما جدي هستيد. بنابراين، طرح جديد خود را در منزل شروع كنيد. سپس قبل از رفتن به مغازه خواروبار فروشي به كودك بگوييد كه در آنجا تنها اشياء موجود در فهرست را خريداري خواهيد كرد. از او بخواهيد كه يك يا دو خوراكي دلخواهش را پيشنهاد كند و آنها را به ليست اضافه كنيد. سپس در راه خواربار فروشي مشاركت او را تحسين كنيد.

به گفته خود عمل كنيد. قبل از رفتن به مغازه، قانون را تكرار كنيد: بجز موارد موجود در فهرست، خريد ديگري انجام نخواهد شد. اگر كودك تقاضاي خوراكي ديگري مي‌كند، چند ثانيه مكث كنيد تا تقاضا را بررسي كنيد و سپس دليلي ارائه دهيد، مثلا: «نه، براي تو خوب نيست.» حرف خود را عوض نكنيد. ممكن است روش برخورد با جُرج چهار ساله كه دائما تقاضاي چيزهاي مختلفي مي‌كرد، براي شما هم مفيد واقع شود.

مادر جرج به او گفت كه تنها مي‌تواند در فروشگاه يك چيز را براي خودش انتخاب كند، و با هم تصميم گرفتند كه آن يك چيز كتاب باشد. براي به دست آوردن كتاب، جرج مي‌بايست هيچ چيز ديگري را درخواست نكند و آرام روي نيمكت مغازه بنشيند. اين روش موثر واقع شد.

هميشه تصميم خود را به‌طور واضح به كودك بگوييد كه چه چيزهايي را مي‌توانيد بخريد و چه چيزهايي را نمي‌توانيد بخريد. فرض كنيد كه كودك شما در ساعت هفت و سي دقيقه بعد از ظهر يك شيريني مي‌خواهد. به چشم‌هاي او نگاه كنيد و با لحني ثابت و دوستانه توضيح دهيد كه اين درخواست منطقي نيست چون الآن شام حاضر مي‌شود «ولي مي‌توني بعد از شام يكي بخوري».

تسليم نشويد. هنگامي كه تصميم خود را گرفتيد و به كودك گفتيد، به آن پايبند باشيد! حتي در صورتي كه كودك داد و فرياد مي‌كند و يا به اين سو و آن سو لگد مي‌زند، تسليم نشويد. مقاومت خود را محك بزنيد. به عنوان مثال بياييد در نظر بگيريم كه شما در قسمت خروجي سوپرماركت هستيد و كودكتان تاكنون پنجاه چيز مختلف، از شيريني تا شكلات و آدامس را در خواست كرده است. در حالي كه شما در حال پرداخت بهاي خريد خود هستيد، كودك شروع به جيغ زدن مي‌كند كه برايم شكلات بخر. صبر كنيد و دست و پاي خود را گم نكنيد. اين يك تجربه مهم يادگيري براي هر دو شماست.

از تحسين استفاده كنيد. به تدريج با رد فزاينده درخواست‌هاي كودك و كسب صبر بيشتر در مقاومت در برابر انجام خواسته‌هايش، سعي كنيد او را سخاوتمندانه براي تلاش‌هايش در زمينه همكاري تحسين كنيد ـ به ويژه براي قبول كردن «نه». گاهي بدون اين كه كودك درخواستي كرده باشد، چيزي را كه كودك معمولا درخواست مي‌كند، به او بدهيد. با اين حال، به اين كار عادت نكنيد زيرا بدين ترتيب، كودك انتظار آن را پيدا خواهد كرد و شما سر جاي اولتان برخواهيد گشت.

پيشرفت كودك را يادداشت كنيد. بسياري از والدين، استفاده از جدول را براي ثبت پيشرفت‌هاي كودك بسيار مفيد مي‌يابند. رفتار مطلوب را معين كنيد و سپس آن را بشماريد. كودك با پذيرفتن جواب نه و يا با اطاعت از فرامين شما نمره‌اي خواهد گرفت. نمره‌ها را با يكديگر جمع كنيد و در بيرون رفتن بعدي براي كودك جايزه‌اي به انتخاب خودش بخريد.

ياد بگيريد كه شكست نخوريد
برخورد كردن با توفان بداخلاقي و رفتار ضداجتماعي كودك در اماكن عمومي، به تصميم قطعي شما نياز دارد. در چنين شرايط ناخوشايندي، هيچ راه حلي بهتر از قاطعيت و پايداري والدين نيست. فرض كنيد كه در حال صرف شام لذيذي در يك رستوران دوست داشتني هستيد. لِسلي مي‌خواهد قبل از خوردن حتي يك قاشق از غذايش، تكه سوم كيكش را بخورد. شما مي‌گوييد: «نمي‌شود!» و او شروع به نق زدن مي‌كند.

يكبار به او تذكر بدهيد و در صورت لزوم او را از ميز شام دور كنيد؛ مثلا او را به داخل ماشين و يا اتاق خلوتي ببريد و تا هنگامي كه دست از بدخُلقي‌اش برنداشته و قول همكاري نداده است، او را به سر ميز شام برنگردانيد. اگر همچنان به رفتار ناپسندش ادامه داد، مجبور خواهيد شد او را به منزل برگردانيد. اين كار را انجام دهيد؛ حتي اگر اين تصميم باعث شود كه تفريح ساير بچه‌ها متوقف شود. در چنين حالتي به بچه‌ها قول يك برنامه ديگر را بدهيد.

چمند روز بعد دوباره بچه‌ها را بيرون ببريد و اين بار لِسلي را با همسرتان در منزل تنها بگذاريد. دفعه بعد لِسلي را با همسرتان در منزل تنها بگذاريد. دفعه بعد لِسلي را نيز مجددا با خودتان ببريد و به او اين فرصت را بدهيد كه نشان دهد مي‌تواند همكاري كند.

كودك دائما چيزها را فراموش يا گم مي‌كند
اين پيشامد كه ناهار خوردن را فراموش كنيم و يا چترمان را گم كنيم، امري طبيعي است كه بعضي از ما به ان عادت نيز كرده‌ايم. كودكان به ويژه مستعد فراموشي يا گم كردن هستند كه گرچه يك رخداد طبيعي است، اما در عين حال، كلافه كننده، وقت‌گير و گران نيز هست. صداي كودكانه‌اي پاي تلفن مي‌گويد: «مامان، من كفش‌هاي ورزشي‌ام رو فراموش كرده‌ام، مي‌توني اونارو به مدرسه بياري؟» يا اين كه: «كتاب رياضي من كجاست؟ يادمه كه اونو به خونه آوردم.»

منبع:مركز مشاوره-مشاور كودك:تجربه كودك را عوض كنيد

كودك و نظم و ترتيب: شما نيز ممكن است مانند بسياري از والدين فكر كنيد بايد اسم كودك شما را طوفان تورنادو مي‌گذاشتند. گاهي به نظر جالب مي‌رسد كه چطور اين موجودات كوچك مي‌توانند در چنين زمان كوتاهي تمام چيزهاي يك اتاق را به هم بريزند. كودكان دوست دارند چيزها را به هم بريزند و كودكان خردسال‌تر اصلا فكر نمي‌كنند چيزها را به هم ريخته‌اند: آنها هر چقدر چيزهاي بيشتري براي بازي كردن دورو برشان باشد، سرگرم‌تر مي‌شوند و بيشتر لذت مي‌برند.

بعد از مدتي خانه شما شبيه حراجي‌هاي لباس يا اسباب‌بازي مي‌شود و شما هميشه در حال غر زدن سر كودك هستيد كه چيزهايي را كه ريخته است، جمع و جور كند و يا اين كه خودتان آنها را جمع مي‌كنيد. در اين صورت، شما باز هم يك مسئوليت ديگر را كه نبايد برعهده مي‌گرفتيد، برعهده گرفته‌ايد و از همه بدتر اين كه، كودك مي‌فهمد كسي هست كه پشت سرش چيزهايي را كه ريخته است، جمع كند.

هر كس مي‌تواند و بايد مسئول تميز كردن ريخت و پاش‌هاي خودش باشد. به كودك خود اهميت مراقبت از وسايل و گذاشتن آنها در محل مخصوصشان را ياد دهيد. او با پيدا كردن سريع وسايلش و غروري كه اين مرتب بودن به او مي‌دهد، در واقع خودش جايزه‌اش را گرفته است.

گاهي صرفا لازم است كه شما به اصطلاح چوب به زمين بكوبيد: «اين خانه بايد اين‌طور باشد كه همه ما خودمون وسايلمون را جمع كنيم!» به‌طور ايده‌آل اين قانون بازد از ابتدا، جزء طبيعي زندگي باشد. اگر چنين نيست، مي‌توانيد با بكارگيري يك يا چند مورد از راه حل‌هاي زير، موقعيت را اصلاح كنيد.

از پيش برنامه‌ريزي كنيد

مرتب بودن، باعث صرفه‌جويي در وقت و جلوگيري از درگيري مي‌شود و به شما اجازه مي‌دهد كه محيط اطرافتان را كنترل كنيد. بنابراين با صرف كمي وقت طوري محيط اطراف كودك را تغيير دهيد كه نظيف بودن برايش آسان‌تر شود.مشاوره كودكان تهران

براي نگهداري لوازم كودك مكان‌هايي را تعيين كنيد. به او بگوييد همان‌طور كه او خانه‌اي براي زندگي كردن دارد، همه اشياء و لوازمش هم به خانه احتياج دارند. محل‌هاي جداگانه‌اي را براي اسباب بازي‌ها، لوازم ورزشي و لوازم هنري و…. كودك تعيين كنيد. جعبه‌هاي كفش مي‌توانند براي نگهداري اشياء كوچك‌تر به كار روند و مي‌توان از جعبه جواهرات براي نگهداري اشياء با ارزش استفاده كرد. براي اشياء بزرگ‌تر، تاقچه، كابينت يا كمد مناسب‌تر از جعبه‌هاي اسباب‌بازي بزرگ هستند كه در آنها اسباب بازي‌ها به هم ريخته مي‌شوند و مي‌شكنند. سطل‌هاي پلاستيكي آويزان شونده، محل مناسبي براي اسباب بازي‌هاي با قطعات فراوان هستند. به هر شكل كه در مورد اين مسائل تصميم مي‌گيريد، هدف شما بايد اين باشد كه هر چيز جاي معيني داشته باشد.

محل اشياء را طوري قرار دهيد كه در دسترس كودك باشد. اتاق را از چشم كودك نگاه كنيد و مطمئن شويد كه تاقچه‌ها، كابينت‌ها، جارختي‌ها و طبقه‌هاي كمد طوري قرار گرفته است كه كودك مي‌تواند به آساني به آنها دسترسي پيدا كند.

به محل‌ها برچسب بزنيد. محل هر چيز را با برچسب (اتيكت)، حرف چسبان و يا حتي عكس مشخص كني. به اين ترتيب، كودك يكي از فايده‌هاي حروف الفبا را نيز ياد خواهد گرفت!

به كودك آموزش دهيد و او را زير نظر بگيريد

براي كودكانتان الگوي عملي باشيد. بدين معنا كه شما خودتان بايد مرتب و منظم باشيد و بر كار آنها نيز نظارت كنيد. كودكاني كه هرگز در عمرشان مرتب نبوده‌اند نمي‌توانند در يك چشم به هم زدن همه جا را مرتب كنند. همچنين آنها مي‌دانند كه چه بايد بكنند. تمام كودكان ـ بزرگ و يا كوچك ـ بايد بدانند كه انتظارات شما دقيقا چه هستند. آيا اتاق فقط بايد جلوي چشم شما تميز باشد و يا اين كه حتي پشت درهاي بسته هم بايد اتاق تميزي داشته باشند؟ به خاطر بسپاريد كه كودك به تدريج ياد مي‌گيرد كه شما چه مي‌خواهيد و بنابراين شما بايد در انتظاراتتان واقع‌بين باشيد.

آماده باشيد كه گاهي به كودك كمك كنيد. حتي مرتب‌ترين كودكان نيز براي جمع كردن اسباب بازي‌هايي كه داراي قطعات متعدد هستند، نياز به كمك دارند تا قطعات گم نشوند. روش زير را كه ما از مادر يك كودك دو ساله ياد گرفته‌ايم، امتحان كنيد: از كودك خواسته شد كه به بهترين وجه اسباب بازي‌هايش را جمع كند و سپس مادرش برگشت تا با هم قطعات اسباب‌بازي را سوار كنند. به تدريج كه كودك مهارت پيدا كرد، توانست قطعات بيشتري از اسباب‌بازي را سوار كند و نهايتا توانست خودش اين كار را با احساس غرور خاصي به تنهايي انجام دهد.

در كودك عادت ايجاد كنيد. كودك خود را تشويق كنيد كه وسايلش را بلافاصله بعد از بازي، جمع كند. در مورد كودكان نوپا چنين كنيد: يكي شما برداريد، يكي كودك بردارد و بخوانيد: «ما چيزامونو اين جوري جمع مي‌كنيم، ما چيزامونو اين جوري جمع مي‌كنيم….» هنگامي كه جمع كردن و برداشتن از روي زمين را ياد گرفت، هدف بعدي اين است كه به او ياد دهيد آنها را كجا بگذارد. اگر اين آموزش را از ابتداي زندگي كودك آغاز كنيد، او به اين نتيجه خواهد رسيد كه اين كار جزء طبيعي بازي كردن يا كار كردن است.

منبع:مركز مشاوره-مشاوره كودكان تلفني :كودك و نظم و ترتيب